Τελικά… υπερβολικά απολλώνιος ο ελληνισμός;

Επιμείναμε λίγο παραπάνωστις λεπτομέρειες της δράσης του οδυσσειακού Θεμιστοκλή, σαν ελάχιστο φόρο τιμής στον ανυπέρβλητο αυτόν οδυσσειακό πολιτισμοσώστη και εθνοσωτήριο γίγαντα!

Πραγματικά, κανένας ήρωας απ’ την υπόλοιπη ελληνική ιστορία (και έχουμε πολλούς) δεν μπορεί να συγκριθεί μαζί του! Είναι απολύτως αληθινό, πως χωρίς αυτόν, ο ελληνικός πολιτισμός, θα ήταν μια μικρή υποσημείωση στην παγκόσμια ιστορία μιας και δεν θα προλάβαινε ν’ ανθίσει ποτέ!

Με μια πρώτη κριτική ματιά λοιπόν, διαπιστώνουμε πως ο Θεμιστοκλής ζει σε μια "άλλη" Ελλάδα, που προφανώς διοικητικά τουλάχιστον δεν έχει καμιά σχέση με την ομηρική. Τότε, αρκούσε η αρπαγή μιας "γυναίκας" (αν ήταν τελικά αυτός ο λόγος…), για να ενώσει "εκατοντάδες" «ελληνίδες πόλεις» και "χιλιάδες" πλοία, κατά του Πριάμου! Τώρα που μια ολόκληρη πλημμυρίδα βαρβάρων απειλεί με άμεσο, ολοκληρωτικό αφανισμό κάθε ίχνος ελληνισμού, ο πολυμήχανος αυτός στρατηγός, με το ζόρι καταφέρνει να συγκεντρώσει πέντε δέκα πόλεις και λιγοστά πλοία, για να αντιμετωπίσει τον επερχόμενο αφανισμό των βαρβάρων! Τι συμβαίνει λοιπόν; Τι άλλαξε στην πολιτισμένη και πολυφωτισμένη Ελλάδα;

Είναι ολοφάνερο, πως αυτό που έχει αλλάξει είναι, ότι η μεγάλη θεά της φρόνησης και της διοικητικής υπεροχής Αθηνά, δεν εμφανίζεται σχεδόν πουθενά και δεν ορίζει τις εξελίξεις. Αυτός που δεσπόζει πανταχόθεν είναι ο Απόλλωνας, που δυστυχώς δεν έχει την άρτια διοικητικότητα της Αθηνάς, αλλά ούτε και το προσωνύμιο «Ελλάνιος» κι αυτό… διοικητικά τουλάχιστον, μόνο δεινά μπορεί να προμηνύει, όχι μόνο για τις άμεσες περσικές προκλήσεις, αλλά και για τους επερχόμενους αιώνες! Φαίνεται πως οι Έλληνες απέτυχαν να αντιληφθούν πως η απολλώνιος φιλοσοφία παράγει οντολογία, ενώ ο συνετός σκεπτικισμός της Αθηνάς δεοντολογία!

Ένας ευφυέστατος συνομιλητής μου, μετά από σχετική συζήτηση που είχαμε πρόσφατα, το έθεσε ως εξής: «Πράγματι, τι είναι αυτό που βλέπουμε στον Απόλλωνα; Έναν πανέμορφο ρωμαλέο άνδρα… που κρατάει… μία λύρα! Τι βλέπουμε όμως απ’ την άλλη στην Αθηνά; Μια πανέμορφη γυναίκα, ντυμένη με κάθε είδους αρματωσιάς, έτοιμη για κάθε μορφή πολέμου! Αυτή και μόνο η διαφορά έπρεπε να μας βάλει σε πολλές σκέψεις»!

Βλέποντας λοιπόν τον Θεμιστοκλή, να πασχίζει με δεκάδες οδυσσειακούς τρόπους να πείσει τους Έλληνες, να συνεργαστούν στις αυτονόητα λογικές προτάσεις του και ο άνθρωπος αυτός να γίνεται χίλια κομμάτια για να το καταφέρει, δικαιολογημένα νομίζω αναρωτιέται κανείς: γιατί το δελφικόμαντείο, δεν όρισε με έναν και μοναδικό χρησμό, (ελέω θεού) τόσο την αυτονόητη ανάγκη ένωσης των Ελλήνων, όσο και τους τόπους των μαχών;

Η απάντηση είναι εξαιρετικά απλή. Το μαντείο και η πολυκέφαλη συμμαχική δύναμη των Ελλήνων, είναι πολλά και διαφορετικά κέντρα αποφάσεων, με διαφορετική εκτίμηση καταστάσεων. Σαφές είναι επίσης, ότι το μαντείο και το σώμα των στρατηγών, δεν έχουν την ίδια γνώμη για το συλλογικό και εθνικό συμφέρον. Η διχογνωμία λοιπόν, ήταν μάλλον αναμενόμενη κατάληξη, ενός εθνικού χώρου, που αποστερήθηκε την φυσική αρχιστράτηγό του Αθηνά!

Για το δελφικό μαντείο, γνωρίζουμε ότι είχε ευρύτατη απήχηση στην Ανατολή και εξ αυτού πλήθος συναλλαγών με τους μεγαλόσχημους ηγέτες της όπως ο Μίδας της Φρυγίας, ο Γύγης της Λυδίας κλπ. «Τα δε δώρα τους προκαλούν αληθώς είλιγγον». Δημητρίου Γούδη: Το Μαντείο των Δελφών Σελ.92. «Χρησιμοποιούσαν δε στο μαντείο, δώρα και θησαυρούς, που έστελναν τόσο ο Κροίσος, όσο και ο πατέρας του Αλυάττης». Strabo Geogr. Geographica 9.3.7.26. Κατανοητό λοιπόν πως κάθε καταδίκη των εισβολέων, θα ισοδυναμούσε με την αυτόματη πελατειακή συρρίκνωσή του.

Προφανώς λοιπόν, το μαντείο και οι ιερείς του, όχι μόνο έχουν άλλα, ιδιαίτερα συμφέροντα στο νου τους, αλλά δεν έχουν και την παραμικρή ιδέα από ναυτική πολεμική τέχνη! Τα ίδια ασφαλώς ισχύουν και για τους υπόλοιπους μαχόμενους Έλληνες στρατηγούς. Τη στιγμή που δεν υπάρχει ήδη θεσμοθετημένο, ένα και μοναδικό, πανελλαδικό αθηνάδιο διοικητικό κέντρο -χωρίς να έχουν κατ’ ανάγκην την καταστροφή της Ελλάδος στο νου τους- για τους δικούς του λόγους ο καθένας, ασκούσε με επιμονή, το νόμιμο (δημοκρατικό) δικαίωμα της διαφωνίας!

Τελικά, μήπως μετά την τρομακτική εμπειρία της παρ’ ολίγον ήττας τους από τον Ξέρξη, συγκλονισμένοι απ’ την συνταρακτική απειλή, συνετίσθηκαν επιτέλους οι Έλληνες; Ουδόλως! Κι αυτό μας οδηγεί στις εξίσου δικαιολογημένες απορίες: Ποιος άλλος, εκτός απ’ το μαντείο θα μπορούσε να ενώσει τους Έλληνες; Γιατί στην κρισιμότατη αυτή για το έθνος στιγμή, δεν εμφανίζονται χρησμοίή θεϊκές εντολές, που να υποχρεώνουν τους Έλληνες σε οποιαδήποτε μορφή ένωσης ή ομογνωμίας; Και τελικά, γιατί οι σοφοί Έλληνες δεν τόλμησαν να τιμωρήσουν ή σταδιακά ν’ αντικαταστήσουν τους ανάξιους ιερείς του μαντείου των Δελφών;

Κάποιοι βέβαια και πάλι θα αντειπούν: μα την εποχή εκείνη, δεν υπήρχε καν αυτή η αίσθηση της ενιαίας πατρίδας ανάμεσα στους Έλληνες! Κι όμως τα ίδια τα κείμενα, διαψεύδουν εύκολα αυτή την τοποθέτηση. Στον Όμηρο υπάρχει ήδη η έκφραση: «Πανέλληνας» Ιλιάδα 2.530. Στον Ησίοδο: «Πανελλήνισσι». Έργα και Ημέρες 528. Στον Αρχίλοχο (7^ος π.Χ.αι.): «Πανελλήνων». Στον Πίνδαρο(6^ος π.Χ.αι.): «Πανελλάνων, Πανελλάνεσσι, Πανελλάδος». Ο Ευριπίδης 5 αναφορές σε «Πανελλήνιο νόμο, στρατό και βασιλέα». Αριστοφάνης 1 φορά τουλάχιστον λέγοντας: «Ω Πανέλληνες βοηθήστε να απαλλαγούμε απ’ τον κακό στρατό των Φοινίκων». Υπάρχουν επίσης δεκάδες αναφορές για: «Πανελλήνια πρωτιά ηρώων», για «πανελλήνια προκοπή», «πανελλήνια ευσέβια», για θέατρο Πανελλήνων», καθώς και στον «πανελλήνιο πλούτο και τις «πανελλήνιες αρετές». Βλέπε επίσης στο διαδίκτυο, το άρθρο μου: «Ενωμένος Ελληνισμός».

Τα ίδια τα γεγονότα επίσης, μας παρέχουν άφθονα επιχειρήματα στην ίδια κατεύθυνση: Θυμηθείτε τους κατά πολύ προγενέστερους πανελλήνιους ολυμπιακούς αγώνες, όπου αυτή η αίσθηση της ιδιαίτερης ελληνικότητας, ήταν όχι μόνο υπαρκτή, αλλά λειτουργική και αρχαιόθεν απόλυτα θεσμοθετημένη! Θυμηθείτε πως ολόκληρος ο Τρωικός πόλεμος, ήταν μια αδιάψευστη εικόνα εθνικής εκστρατείας. Θυμηθείτε πως ο Ιάσωνας έλαβε την άδεια απ’ τους θεούς για την εκστρατεία του χρυσόμαλλου δέρατος «μόνο αφού συναθροίσει τους (50) άριστους (κορυφαίους) της Ελλάδος»! Pseudo-Apollodorus Myth. (001) 1.110.

Η ίδια η πανελλήνια κορυφαία θεά Αθηνά, με το προσωνύμιο «Ελλανία», αλλά και με την περικεφαλαία της που ήταν: «στολισμένη με εικόνες μαχητών από εκατό πόλεις», (Ιλιάδα Ε 734-747), εκφράζει από πολύ νωρίς, απόλυτα την έννοια της παν-ελληνικότητας!

Επίσης, προαιώνιοι αντίπαλοι (π.χ, Σπάρτη και Αθήνα) δεν αντιστάθηκαν ενωμένοι, για την κοινή νίκη κατά του Ξέρξη, έχοντας απόλυτη την αίσθηση της ελληνικότητας; Δεν ζήτησαν πολεμική συνδρομή από κάθε γωνία της Ελλάδος, θεωρώντας όλους τους υπόλοιπους αυτονόητα Έλληνες; Ακόμα και εκείνοι, που από δειλία ή ανικανότητα αντίστασης, υποτάχθηκαν στον Ξέρξη, δεν απέδειξαν (στην συντριπτική τους πλειονότητα) ως υπαρκτή αυτή την αίσθηση της ελληνικότητας, με τις αυτομολήσεις και τα μηνύματα συμπαράστασης προς τους αμυνόμενους αδελφούς τους; Απ’ την άλλη, ο ίδιος ο Ξέρξης λέγοντας: «Θα ζεύξω τον Ελλήσποντο και θα περάσω τον στρατό μου στην Ελλάδα», (Ηροδο. 8. 22), δεν φαίνεται, ότι παρά τον γνωστό κατακερματισμό της, θεωρεί την Ελλάδα και τους Έλληνες, έναν ενιαίο εθνολογικά χώρο;

Η αίσθηση της ελληνικότητας λοιπόν, αιώνες πριν ήταν εκεί, εντελώς ανιχνεύσιμη και πανέτοιμη να δημιουργήσει αμυντικά τουλάχιστον ένα ενιαίο έθνος. Όμως η πρόνοια και οι ανάλογοι αγώνες των "σοφών" και κυρίως του δελφικού ιερατείου, στην κατεύθυνση της ένωσης των Ελλήνων… φαίνεται να απουσιάζουν δραματικά!

Πράγματι νομίζω πως η επόμενη ερώτηση είναι σωστή: Οι επτά σοφοί της Ελλάδος,¹Θαλής, Πιττακός, Βίας, Κλεόβουλος, Σόλων, Περίανδρος, Χίλων, για να μην αναφέρω περισσότερους, όπως Πυθαγόρα, Αναξαγόρα, Επίχαρμο και άλλους εξίσου μεγάλους που προηγήθηκαν του Θεμιστοκλή, παρά την τεράστια προσφορά τους στην αφύπνιση της πανανθρώπινης νοημοσύνης, γιατί δεν φαίνεται να κατάφεραν κάτι σ’ αυτή την αυτονόητη κατεύθυνση;

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι, ήταν σίγουρα εξαιρετικά νοήμονες! Σοφοί; Απολύτως! Ήταν όμως και συνετοί; Ήταν πράγματι αθηνάδιοι, ενωτικοί, φυλακτήριοι, προνοητικοί, εθνο-προφήτες; Μάλλον… όχι αρκετά! Σοφός λοιπόν, δεν σημαίνει απαραίτητα και… συνετός ή σώφρων!

Να το πούμε και διαφορετικά. Αν οι σοφοί που προηγήθηκαν του Θεμιστοκλή, αλλά ακόμα κι εκείνοι που συνέχισαν το έργο τους μετά απ’ αυτόν, στην ελεύθερη πλέον Ελλάδα, μαζί με την αναζήτηση γενικότερων φυσικών αληθειών, είχαν ως κορυφαίο ζητούμενο (ως πρόταγμα) την αξιολόγηση εθνικών προτεραιοτήτων, τότε η ένωση της Ελλάδος, κάτω από ένα λειτουργικό ενιαίο κέντρο διοίκησης και αποφάσεων, θα ήταν το πρώτο και κορυφαίο ζητούμενο όλων των σοφών της Ελλάδος! Κάτι τέτοιο όμως (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων) δεν φαίνεται πουθενά στον σοφό τους ορίζοντα! Το αθηνάδιο-οδυσσειακό, ενωτικό πνεύμα, απουσιάζει απελπιστικά!

Η θεολογικά παραμελημένη και κατακερματισμένη Ελλάδα, αν και από κάθε άποψη πανίσχυρη, διηρημένη και πολυδιασπασμένη, έφθινε συνεχώς μέχρι την τελική ταπεινωτική της υποδούλωση στους Ρωμαίους! Αυτή δε η καθοριστική έλλειψή της, συνόδευε την Ελλάδα και μέσα στις ατέλειωτες περιόδους της εναλλασσόμενης σκλαβιάς της, καθιστώντας την διαχρονικά ανίκανη, να εξουδετερώσει οδυσσειακά τους μνηστήρες της και να επανακτήσει την πολυπόθητη ελευθερία της!

Τι μας θυμίζουν όλα αυτά; Μήπως την καθοριστική έλλειψη μάχιμου οδυσσειακού πνεύματος; Μήπως την τραγική έλλειψη διαχρονικού οδυσσειακού "ιερατείου" σοφών, που ως εκφραστές της ακατανίκητης "Αθηνάς", ακόμα και σε κατάμαυρες περιόδους σκλαβιάς, θα φρόντιζαν να οργανώσουν την ανάσταση του ελληνισμού;

Αναρωτηθήκατε όμως ποτέ, γιατί αντίστοιχα σε περιόδους ανάλογης σκλαβιάς, τα κατάφερναν περίφημα οι Εβραίοι; Σκλάβοι κι αυτοί επί σειρά αιώνων, σε Βαβυλώνιους, Πέρσες, Έλληνες και Ρωμαίους… πως κατάφερναν να αλλοιώνουν συνεχώς τις εξοντωτικές προθέσεις των κατακτητών τους και να κρατούν με θέρμη, αναμμένη την πατριωτική τους φλόγα; Γιατί γι’ αυτούς, η άλωση των θανάσιμων εχθρών τους εκ των ένδον… ήταν παιγνιδάκι;

Ασφαλώς η απάντηση είναι ορατή και στον πλέον αμύητο. Οι Εβραίοι είχαν αυτό που οι Έλληνες δεν απέκτησαν ποτέ. Ένα "σοφό" οδυσσειακότατοιερατείο! Ένα ικανό και ορκισμένο διευθυντήριο σοφών, διαχρονικά επιφορτισμένο μόνο με την φροντίδα της ιερής πατριωτικής και εθνικής ιδέας! Αν και άργησαν να επανακτήσουν την κρατική τους υπόσταση, (οι Εβραίοι), εντούτοις ποτέ δεν έπαψαν να αποτελούν συγκροτημένη εθνότητα, που αγωνιωδώς και με πανέξυπνους τρόπους, αξιοποιούσε κάθε ευκαιρία συλλογής δυνατοτήτων, για την τελική τους δυναμική επικράτηση! Μπορεί να μην είχαν φιλοσοφία, με την ελληνική έννοια, είχαν όμως (και εξακολουθούν να έχουν) ένα πανάξιο διευθυντήριο σοφών, που αδιαλείπτωςόριζε και επέβαλλε εθνικές προτεραιότητες!

Φαίνεται λοιπόν, πως οι στρατιές των Ελλήνων "προμηθεϊκών" σοφών, είχαν βυθιστεί για τα καλά, στην ακατανίκητη αίγλη της παντοειδούς "πανδώριας" επιστημοσύνης, λησμονώντας ακόμα και τις πλέον βασικές εθνικές προτεραιότητες. Ο Αρκεσίλαος ο Πιταναίος, (315-240 π.Χ.), ένας σοφός διευθυντής της μέσης περιόδου της Ακαδημίας του Πλάτωνα: «δίδασκε πως το πρώτο μέλημα της φιλοσοφίας, δεν πρέπει να είναι η γνώση επί πάση, αλλά η γνώση κατά πλάνης». Γιάννης Λάμψας "Λεξικό του αρχαίου κόσμου" Τόμ. Α σελ.153. Με έμμεσο αλλά σχεδόν σαφή τρόπο ορίζεται εδώ η χαμένη ουσία της φιλοσοφίας! Ότι, η φιλοσοφία είναι πρωτίστως η τέχνη της αναζήτησης των προτεραιοτήτων! Ο ίδιος είπε: «Αλλ' αυτό τούτο μάλιστα φιλοσοφίας ίδιον, το καιρόν εκάστων επίστασθαι». Diogenes Laertius Biogr., Vitae philosophorum 4. 42.

Δηλαδή: Αυτή είναι (ή θα έπρεπε να είναι) η ιδιαίτερη επιδίωξη της φιλοσοφίας, το να επιμελείσαι το κάθε τι στον κατάλληλο καιρό και χρόνο».

Προσπάθησε δηλαδή ο άνθρωπος αυτός, (με όση σοφία είχε), να ορίσει κάποια υποτυπώδη σειρά αξιολόγησης στις φιλοσοφικές αναζητήσεις. Αν είχε εισακουστεί τότε, οι μηχανισμοί εξουδετέρωσης ή απομυθοποίησης κάθε πλάνης, (ακόμα και διοικητικο-πολιτικής) θα ήταν πρωτεύον ζητούμενο της φιλοσοφίας. Το πρόταγμα της φιλοσοφίας θα είχε επαρκώς οριστεί. Και φυσικά δύσκολα θα βρείτε μεγαλύτερη πλάνη, απ’ την έλλειψη πρόνοιας, για το μέγιστο αγαθό μιας ελεύθερης και πανίσχυρης πατρίδας!

Ο ίδιος αυτός σοφός έλεγε ακόμα κάτι εξαιρετικά ενδιαφέρον: «Όπου ιατροί και φάρμακα πολλά, ενταύθα πλείσται νόσοι και όπου νόμοι πολλοί εκεί και αδικία μέγιστη». Joannes Stobaeus Anthologus 4.1.92.4. Μήπως λοιπόν μέσα στην λαμπρή πολυπραγμοσύνη τους, οι Έλληνες (σαν τους παραπάνω γιατρούς και νομοθέτες), έχασαν την ουσία των αναζητήσεων, δηλαδή την καυτή κατεπείγουσα προτεραιότητα, που ήταν η διασφάλιση της ενότητας και η δημιουργία ενός πανίσχυρου ενιαίου και νικηφόρου ελληνικού έθνους;

Για απάντηση θα σας παραπέμψω στην πρακτική και ρεαλιστική ιουδαϊκή σοφία που λέει: «Στο (αγωνιστικό) στάδιο αυτής της ζωής (δύο λαοί) αγωνίζονται, Ιουδαίοι μεν κατά (με εθνωφελή) νόμον, Έλληνες δε κατά (της φυσικής) πλάνης, ένας όμως είναι ο της αληθείας (ουσίας) λόγος, (ποιος;), ο νικών και λαμβάνων το βραβείον»!Severianus Scr. Eccl. Fragmenta in epistulam 257.19.