ΕΙΝΑΙ ΘΑΥΜΑ ΤΑ ΦΙΔΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΤΣΑΣ;

Φιδάκια Παναγίας | Constantinosa.gr

Vasilis Marinis Tasiopoulos 14 Αυγούστου

Αυτό το άρθρο μου κύριε Καλόπουλε σου το στέλνω για να βοηθήσω κι εγώ στις δικές σου σχετικές έρευνες.

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΛΑΓΚΟΥΒΑΡΔΑΣ ΣΤΟ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟ (ΜΕ ΤΑ ΦΙΔΑΚΙΑ). ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ.

by Vasilis Marinis Tasiopoulos on Sunday, August 14, 2011   

Σε πλαγιά στα νότια του νησιού, 25 χμ. από το Αργοστόλι, στο χωριό Μαρκόπουλο που αγναντεύει τη Ζάκυνθο και το μάτι ξανοίγει προς την πεδιάδα του Ελειού, στέκει μέσα στα λουλούδια επιβλητικά ένα καμπαναριό και λίγο πιο κάτω η Εκκλησία της Παναγίας της Λαγκουβάρδας ή Φιδούσας.

Σ' αυτό το μέρος, το Μαρκόπουλο, το Φαινόμενο να βγαίνουν φίδια τελείως διαφορετικά από τα υπόλοιπα, με μεταξένια υφή, που δέχονται να τα πιάνουν οι πιστοί, χωρίς να είναι δηλητηριώδη, φίδια Ιερά, (κατά την επικρατούσα αντίληψη), με σταυρό στο κεφάλι τους κατά την γιορτή της Παναγίας το Δεκαπενταύγουστο, είναι ΜΟΝΑΔΙΚΟ!

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΦΙΔΙΩΤΙΣΣΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΕΤΙΚΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ

Στο χωριό Μαρκόπουλο υπάρχει η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της "Φιδιώτισσας" καθώς την αποκαλούν οι πιστοί. Ισχυρίζονται πως πήρε το όνομα Φιδιώτισσα από ένα θαύμα της, το οποίο θυμίζει κάθε χρόνο στους προσκυνητές της με ένα άλλο θαύμα της. Ψηλά στην πλαγιά του χωριού Μαρκόπουλο (στη νότια Κεφαλονιά), πριν χρόνια οι χωρικοί είδαν ένα δέντρο (σχίνο) να καίγεται και οι φλόγες να ανεβαίνουν πολλά μέτρα ψηλά. Το δάσος πήρε φωτιά σκέφτηκαν. Ανησύχησαν και έτρεξαν να σβήσουν τη φωτιά για να μην καεί το δάσος και το χωριό. Όταν έφθασαν οι χωρικοί είδαν το δέντρο εντελώς καμένο και στην καμένη ρίζα του ήταν ακουμπισμένη μια πολύ όμορφη εικόνα της Παναγίας, που η φωτιά δεν την άγγιξε.

 Οι χωρικοί συγκινημένοι πήραν την εικόνα στα χέρια τους, την προσκύνησαν και χαρούμενοι την κατέβασαν στο χωριό και την τοποθέτησαν στην εκκλησία του χωριού τους, που ήταν στην πλατεία. Το επόμενο πρωί πήγαν και οι άλλοι χωρικοί στην εκκλησία για να προσκυνήσουν την εικόνα της Παναγίας. Όμως η εικόνα έλειπε και δεν βρισκόταν πουθενά. Κάποιος πήγε στο βουνό και βρήκε την εικόνα στο καμένο δέντρο, την κατέβασε στο χωριό και ρωτούσε ποιος την πήγε εκεί. Έτσι οι κάτοικοι αποφάσισαν να κλειδώσουν την εκκλησία. Όμως τρεις φορές η εικόνα έλειπε και την ξανάβρισκαν στο καμένο δέντρο. Τότε οι χωρικοί πίστεψαν πως η επιθυμία της Παναγίας είναι να βρίσκεται εκεί και γι' αυτό έχτισαν μία εκκλησία και έβαλαν μέσα σε ένα ωραίο εικονοστάσι την Παναγία.

Μετά από λίγο καρό χτίστηκε μοναστήρι γυναικών. Οι μοναχές προσεύχονταν καθημερινά στην Παναγία. Ένα πρωί είδαν να πλησιάζουν πειρατικά καράβια και να ανηφορίζουν πειρατές στο μοναστήρι με σκοπό να το λεηλατήσουν. Τότε οι μοναχές φοβήθηκαν και ζήτησαν την προστασία της Παναγίας. Κι αυτή έκανε το θαύμα της. Φίδια κύκλωσαν το μοναστήρι κι όταν πήγαν οι πειρατές φοβήθηκαν κι έφυγαν. Οι μοναχές σώθηκαν και ευχαρίστησαν την Παναγία. Από τότε κάθε χρόνο εμφανίζονται φίδια.

Το περιοδικό «Ο Φανός της Κεφαλονιάς» του Χρήστου Βουνά γράφει το 1968: «Φίδια αθώα κι άκακα αναφαίνονται στη γύρω από την εκκλησούλα της Παναγίας της Λαγκουβάρδας λαχτιά, που την ημέρα της Γιορτής ξεθαρρεύουν και μπαίνουν ακόμα και μέσα εις το ναόν. Κι ανεβαίνουν στο τέμπλο, στους κηροστάτες, στις άγιες εικόνες και στέκονται να τα πιάσει και να τα χαϊδέψει ο κάθε προσκυνητής.

Φίδια που λες και συμμετέχουν στη χαρά του πανηγυριού, φίδια που ποτέ δεν δάγκωσαν ούτε ζώο, ούτε άνθρωπο Κόσμος πολύς, πιστοί και περίεργοι, κάνουν το σταυρό τους και νιώθουν πως τούτο το σημάδι της εμφάνισης των φιδιών στης Παναγίας την γιορτή είναι καλό και θείο και άφοβο. Και έτσι ησυχάζει το πνεύμα και ορθώνεται η πίστη. Πάνω σ' αυτή την πίστη μύριοι έρχονται την ημέρα της Γιορτής να προσκυνήσουν και να δουν από κοντά τα "φίδια της Παναγίας».

Οι κάτοικοι του νησιού κάθε χρόνο με αγωνία ρωτούν αν και πάλι τα φίδια βγήκαν! Αυτό θεωρείται σημάδι καλό για του νησιού την πορεία. Μα ο λόγος της Παράδοσης συχνά ακούγεται πως εάν την εμφάνισή τους δεν κάνουν όταν γιορτάζει η Παναγιά, κάτι κακό μεγάλο στο νησί θα συμβεί!

Το 1940 και το 1953 δεν έκαναν την παρουσία τους τα φίδια. 15 Αυγούστου 1940 δεν χτύπησαν οι καμπάνες και το 1953 το νησί χτυπήθηκε ανελέητα και πληγώθηκε βαριά από την καταστροφική μανία του Εγκέλαδου.

Ας κρατήσουμε τώρα στην μνήμη μας τις δύο αυτές χρονολογίες (καμπάνες και σεισμικές δονήσεις) και ας προχωρήσουμε στην μελέτη των φιδιών της Παναγίτσας.

ΤΑ ΦΙΔΑΚΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΤΣΑΣ - Θάυμα ή Απάτη;

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΦΙΔΑΚΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΤΣΑΣ;

Σαπίτης Malpolon insignitus (Geoffroy Saint-Hilaire, 1827)

Γενικές Πληροφορίες:

Δηλητηριώδες με ασθενές δηλητήριο. Οπισθόγλυφο*. Στην χώρα μας απαντά το υποείδος Malpolon insignitus fuscus (Fleischmann 1831). Ολικό μήκος έως 200cm, σπάνια έως 240cm. Ποικίλει σε χρωματισμούς. Έχει χαρακτηριστικό κεφάλι με έντονες τοξωτές καμπύλες ανάμεσα στο μέτωπο και το ρύγχος. Ημερόβιο, πολύ συνηθισμένο φίδι. Κινείται γρήγορα, κολυμπά και σκαρφαλώνει με ευκολία και διακρίνεται από την καλή του όραση.

Ζευγαρώνει από τον Απρίλιο έως και τον Μάιο και τα θηλυκά γεννούν 4-20 αυγά που εκκολάπτονται μετά από περίπου 2 μήνες. Τρέφεται κυρίως με σαύρες αλλά και με τρωκτικά, πτηνά, αμφίβια, καθώς επίσης και με φίδια.

Θα δαγκώσει αν πιαστεί ή πατηθεί. *Τα δόντια που εκχέουν το δηλητήριο είναι στο πίσω μέρος του στόματος πράγμα που καθιστά πολύ δύσκολη την έγχυση στον άνθρωπο. Ακόμα όμως κι αν αυτή γίνει εφικτή, το δηλητήριό του είναι ασθενές και δεν αποτελεί κίνδυνο. Τα συμπτώματα που μπορούν να προκληθούν από μεγάλη ποσότητα δηλητηρίου είναι πρήξιμο και πόνος, ίσως και πυρετό σε ευαίσθητα άτομα. Τα συμπτώματα αυτά συνήθως υποχωρούν σε μερικές ώρες, χωρίς ιατρική αγωγή. Πρώτες βοήθειες

Εξάπλωση στην Ελλάδα

σαπίτης συναντάται στη Ν. Ελλάδα (και στην Εύβοια), στη Μακεδονία, Θράκη και στα νησιά Θάσο, Σαμοθράκη, Σκόπελο, Σκιάθο, Πόρο, Ύδρα, Κω, Καστελόριζο, Χίο, Σάμο, Ρόδο και στα Επτάνησα.

Φυσικό περιβάλλον

Ο σαπίτης συναντάται σε ξηρό περιβάλλον. Προτιμά ανοιχτές, βραχώδεις εκτάσεις με διάσπαρτους θάμνους τους οποίους χρησιμοποιεί για να κρύβεται. Ακόμα, σε αμμώδης περιοχές κοντά στη θάλασσα με άφθονους θάμνους. Κάποια άτομα του είδους βρέθηκαν επίσης σε ανοιχτές περιοχές κοντά σε δάση αλλά και σε αμμώδεις περιοχές κοντά στη θάλασσα με απουσία οποιασδήποτε βλάστησης. Το υποείδος σαπίτη που συναντάται στην Ελλάδα, ο Malpolon insignitus fuscus δεν προτιμά τοποθεσίες πάνω από τα 1000 μέτρα και συνήθως βρίσκεται κάτω από το υψόμετρο των 500 μέτρων.

Διατροφή

Ο σαπίτης κυνηγά κυρίως βασιζόμενος στην καλή του όραση. Συχνά με υπερυψωμένο το πρώτο τέταρτο του σώματός του, παρατηρεί από απόσταση το υποψήφιο θύμα του και μπορεί να το κυνηγήσει ακολουθώντας το για κάποια μέτρα μέχρι την κρυψώνα του. Τρέφεται κυρίως με σαύρες, αλλά φίδια και κατά ένα ποσοστό με μικρά θηλαστικά και περιστασιακά ακόμα και με νεογνά πουλιών. Τα νεαρά άτομα του είδους, οι μικροί σαπίτες τρέφονται με έντομα.

Συμπεριφορά

Κατά την αναπαραγωγική περίοδο, τα αρσενικά μαλώνουν για τη διεκδίκηση του θηλυκού. Οι θηλυκοί σαπίτες γεννούν από 4 μέχρι 20 μακρόστενα αυγά τα οποία εναποθέτουν κάτω από πέτρες ή σε σχισμές ξύλου. Τα αρσενικά ζουν συνήθως 25 χρόνια και τα θηλυκά 15.

Δάγκωμα και Δηλητήριο

Το δάγκωμα του σαπίτη σκοτώνει το θήραμα μέσα σε λίγα λεπτά. Αλλά τα οπισθόγλυφα φίδια που συναντώνται στη χώρα μας (δυο γένη συνολικά):

κατηγορία δηλητηριωδών φιδιών το χαρακτηριστικό των οποίων είναι ο τύπος των ιοβόλων δοντιών.

Οπισθόγλυφα φίδια

Στα οπισθόγλυφα φίδια τα δόντια που εγχέουν το δηλητήριο είναι μικρότερα, δεν είναι κινητά και βρίσκονται τοποθετημένα στο πίσω μέρος της οδοντοστοιχίας. Σε γενικές γραμμές πάντως τα οπισθόγλυφα δεν θεωρούνται θανατηφόρα για τον άνθρωπο. Αφ' ενός το δηλητήριο είναι ήπιας τοξικότητας και αφ' ετέρου, στα περισσότερα είδη τα δόντια βρίσκονται αρκετά πίσω τοποθετημένα και δεν μπορούν εύκολα να δαγκώσουν παρά μόνο κάποιο δάχτυλο

δεν θεωρούνται επικίνδυνα για τον άνθρωπο μιας και τα δόντια που εκχέουν το δηλητήριο βρίσκονται στο πίσω μέρος της επάνω σιαγόνας και το φίδι θα πρέπει να μασουλάει για αρκετή ώρα το δαγκωμένο άκρο για να μπορέσει να εγχύσει ποσότητα δηλητηρίου ικανή να προκαλέσει σοβαρή ζημιά.

ΠΩΣ ΑΚΡΙΒΩΣ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΤΟ "ΘΑΥΜΑ";

Είδαμε πως τα φίδια γενούν τα αυγά τους σε σχισμές βράχων και σχισμές του εδάφους μέχρι τα μέσα Μαίου και χρειάζονται δύο ολόκληρους μήνες να εκκολαφθούν. Στα μέσα Ιουλίου τα αυγά αρχίζουν να σκάζουν και από μέσα τους ξεπηδούν τα νεαρά φιδάκια τα οποία μοιάζουν πάρα πολύ με σκουλήκια που δεν ξεπερνούν τα δύο με τρία εκατοστά.

Η μοναδική προστασία τους από τα αρπακτικά πουλιά, τα ποντίκια και τις αλεπούδες είναι οι σχισμές και οι τρύπες μέσα στα βράχια στα οποία παραμένουν μέχρι να αποκτήσουν το μέγεθος που θα τα κάνει λιγότερο ευάλωτα στους φυσικούς τους εχθρούς. Ένα μήνα αργότερα τα νεαρά φιδάκια έχουν μεγαλώσει ακόμα περισσότερο και το μήκος τους έχει φτάσει περίπου τα είκοσι εκατοστά. Σε αυτό το μέγεθος μπορούν να εξέρχονται που και που από τις σχισμές τους για να κυνηγήσουν έντομα αλλά συνεχίζουν την κάλυψή τους κάτω από την γη καθώς οι κινήσεις τους είναι νωχελικές έτσι ώστε να καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια η οποία οδηγεί και στις χαμηλότερες διατροφικές απαιτήσεις. Η φύση τα έχει εφοδιάσει με διάφορους μηχανισμούς προστασίας, αν και οι απώλειες είναι πολύ υψηλές καθώς ένα 5% καταφέρνει να φτάσει στην ενηλικίωση.

Ένας από τους μηχανισμού είναι η ευαισθησία του σώματός τους στον κραδασμό που είναι χρήσιμη στην προειδοποίηση επερχομένου σεισμού. Καθώς τα ίδια δεν έχουν ακοή, μπορούν να λαμβάνουν τους σεισμικούς υπόηχους που προηγούνται από έναν σεισμό και να αντιδρούν με την ομαδική διαφυγή από τις τρύπες και τις σχισμές του υπεδάφους ώστε να αποφύγουν την πιθανή καταπλάκωσή τους. Ακόμα περισσότερο τα ενήλικα φίδια αντιλαμβάνονται επί μακρού χρόνου τον επερχόμενο σεισμό με αποτέλεσμα να μην γεννούν καθώς η μητέρα φύση προνοεί για αυτά πως θα είναι μάταιη η αναπαραγωγή.

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ

Εδώ τώρα έρχεται και το παραμύθι των χριστιανών, καθώς οι άγιοι πατέρες δεν χάνουν την ευκαιρία να εκμεταλλευτούν την άγνοια του πιστού. Ένα μήνα σχεδόν μετά την εκκόλαψη του Σαπίτη, έρχεται η γιορτή της Παναγίας στις 15 Αυγούστου. Οι τρείς καμπάνες από το καμπαναριό της Παναγίας Λουγκουβάρδας που είναι κτισμένο πάνω στα βράχια, ξεχωριστά από το ναό και σε διαφορετική θέση, αρχίζουν να κτυπούν από την παραμονή της γιορτής. Το τί συμβαίνει από την στιγμή εκείνη κάτω από το καμπαναριό και το γύρω υπέδαφος, θα μπορούσαμε να το παρομοιάσουμε με την ομαδική φυγή ανθρώπων από μία πόλη που βρίσκεται υπό βομβαρδισμό. Ο ήχος από τις καμπάνες μετατρέπεται σε κραδασμούς πάνω στο καμπαναριό που μεταφέρονται μέσω των θεμελίων του στα βράχια και το υπέδαφος. Τα φίδια αντιλαμβάνονται τους κραδασμούς, τους μεταφράζουν ως επερχόμενο σεισμό και αρχίζουν την ομαδική έξοδο προς την επιφάνεια για την αναζήτηση της σωτηρίας τους. Καθώς είναι νωχελικά λόγω του νεαρού της ηλικίας τους, περιφέρονται γύρω από την εκκλησία όπου οι πιστοί τα πιάνουν και τα τοποθετούν πάνω στις εικόνες ή τα κρατούν στα χέρια τους νομίζοντας πως είναι ευλογημένα. Τα μικρά αυτά φιδάκια, αν και έχουν δηλητήριο όπως είδαμε πιο πάνω, είναι εντελώς ακίνδυνα για τον άνθρωπο. Η διαφορές των χρωματισμών των νεαρών φιδιών από τους ενήλικες γονείς του είδους σαπίτι, κάνει τους χριστιανούς να ισχυρίζονται πως πρόκειται για ιδιαίτερο είδος φιδιού το οποίο είναι ευλογημένο και ζει όλο το χρόνο κάτω από την γη για να εμφανισθεί μόνο τις ημέρες της γιορτής.

 Vasilis Marinis Tasiopoulos

Ελπίζω να το βρίσκεις ενδιαφέρον. 

…………………………….

Απάντηση Μ. Καλόπουλου:

Φίλε Μαρίνη, σ’ ευχαριστώ πολύ για το εξαιρετικό σου άρθρο.

Εντυπωσιακή είναι η εξήγηση του εξαναγκασμού των των μικρών ερπετών σε μαζική έξοδο, από τις δονήσεις που δημιουργούν οι επαναλαμβανόμενες κωδωνοκρουσίες, που εξαναγκάζουν τα φιδάκια σε έξοδο απ’ τη φωλιά τους και διασκορπισμό!

Το μόνο που έχω να προσθέσω, είναι πως στην Επανομή της Θεσσαλονίκης, ντόπιοι και επισκέπτες που γνωρίζουν καλά τον παραλιακό βιότοπο "Ποταμός", (ένας απ’ αυτούς είμαι κι εγώ) μπορούμε να βεβαιώσουμε, πως κάθε καλοκαίρι την ιδία ακριβώς περίοδο, εμφανίζονται και εκεί πλίθος από παρόμοια μικρά φιδάκια.

Είναι δε ολοφάνερο πως αυτό συμβαίνει σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια, όπου η φύση ανεμπόδιστη εξακολουθεί να διατηρεί τους δικούς της ρυθμούς. Τα νεαρά αυτά ερπετά έχουν συγκεκριμένο χρόνο μαζικής εκκόλαψης, αλλά και επίχρισης από την φώλια τους, σε αναζήτηση της αυτονομίας τους. Είναι φυσικό λοιπόν σε τέτοιους φυσικούς χώρους ερπετών, να εμφανίζεται με θαυμαστή ημερολογιακή ακρίβεια, η ξαφνική διασπορά νεογέννητων φιδιών. Και μάλλον είναι αναμενόμενο, το φυσικό αυτό φαινόμενο, να μην ξέφυγε από τους αετονύχηδες εκμεταλλευτές της δεισιδαιμονίας, που εκμεταλλεύονται κάθε ευκαιρία εντυπωσιασμού για αύξηση της μυθομανούς και ελπιδομανού πελατείας.

Με εκτίμηση

Μ. Καλόπουλος